Opieka to ciężka praca

Jako opiekun potrzebujesz wsparcia – w wielu wymiarach, od merytorycznego po emocjonalne.

Opieka nad osobą z demencją nie będzie trwała przez tydzień ani dwa, ale przez wiele lat. To trudne wyzwanie. Im wcześniej zaplanujesz opiekę, wsparcie i – jeśli masz możliwość – podział obowiązków, tym większa szansa, że uda się zmniejszyć obciążenie, które się z tym wiąże.

Opieka nad bliską osobą to coś więcej, niż zajęcie na pełen etat. Pomagasz człowiekowi, który jest dla ciebie ważny i bliski, o którego się troszczysz albo wobec którego czujesz powinność pomocy. Mimo to masz też inne zobowiązania – pracę, rodzinę, codzienne obowiązki. Kiedy zostajesz opiekunem, życie wokół ciebie się nie zatrzymuje – niespodziewanie musisz połączyć je z nową, absorbującą rolą.

To wiele obowiązków do pogodzenia. A twoim celem jest pozostawać  jak  najlepszym  opiekunem,  a  jednocześnie  jak najlepszą  córką,  mężem  lub  przyjacielem  dla  osoby,  którą się  zajmujesz.  Codzienna  pielęgnacja  i  wasze  bliskie  kontakty mogą być zarówno źródłem satysfakcji, pozytywnych doświadczeń oraz poczucia dobrze spełnionego obowiązku, jak i przyczyną pogorszenia twojego samopoczucia i wzrostu negatywnych emocji. Kiedy nie wiesz, jak postępować albo zapomnisz zatroszczyć się o siebie, grozi ci frustracja.

Nie jesteś sam(a) z problemem

Zdarza się, że postrzegamy opiekę nad bliską nam osobą jako spełnienie obowiązku, szansę na odwdzięczenie się rodzicowi za to, że kiedyś zostaliśmy przez niego wychowani. Innym razem podejmujemy się opieki w przekonaniu, że nikt inny tego nie zrobi. Nierzadko w ogóle nie analizujemy powodów – po prostu w naturalny sposób bierzemy na siebie odpowiedzialność za pielęgnację  teściowej  czy  siostry.  Pamiętaj  jednak,  że  nawet,  gdy osoba, którą się opiekujesz, mieszka z tobą, nie oznacza to, że musisz być jej jedynym opiekunem. A właściwie – nie powinieneś nim być.

Im więcej osób zaangażuje się w pomoc, tym lepiej

Opieka nie powinna być zajęciem, które wypełnia całość twojego czasu. Nie jest zadaniem pojedynczej osoby w rodzinie – należy rozdzielić ją pomiędzy bliskich, krewnych, przyjaciół, profesjonalną pomoc i wszystkich, którzy mogą i chcą wesprzeć waszą rodzinę. To sieć pomocy, która razem z twoim udziałem zrealizuje rozmaite potrzeby podopiecznego.

Stałe zaangażowanie kilkorga bliskich jest kluczowe, aby obciążenie  przypadające  na  jedną  osobę  nie  było  nadmierne. Dzięki temu zmieniający się opiekunowie mogą poświęcić opiece więcej energii, mają więcej siły i będą w stanie lepiej sobie radzić. Także jakość ich relacji z osobą niesamodzielną będzie wyższa – wiadomo, że czujemy i zachowujemy się inaczej, kiedy jesteśmy wypoczęci, zupełnie inna jest też nasza odporność na stres.

Dzielenie się opieką świadczy o twojej sile

Pamiętaj, że dzielenie się opieką nie jest sygnałem, że opiekun nie może sobie z nią poradzić – wręcz przeciwnie – to wyraz odpowiedzialności, dojrzałości i siły. Nadmierne obciążenie opiekuna mimowolnie odbija się na podopiecznym, a zaangażowanie grupy osób w podział obowiązków odbędzie się z korzyścią dla wszystkich.

Dlatego jak najwcześniej porozmawiaj z rodziną jak – czasowo, personalnie i finansowo – zorganizować opiekę nad chorym. To temat, który warto podjąć jak najwcześniej, a nie – dopiero wtedy, kiedy główny opiekun czuje się na granicy wyczerpania. Twoim zadaniem jako opiekuna jest zapewnienie mamie czy dziadkowi jak najlepszej opieki, a to wcale nie oznacza, że musimy ją zapewniać samodzielnie.

Dzienne domy opieki

W wielu miastach i miasteczkach istnieją już dzienne domy opieki. Zapewniają one podopiecznym zajęcia, posiłki i towarzystwo od rana do popołudnia. Aby skorzystać z pomocy takiej placówki, skontaktuj się z lokalnym ośrodkiem pomocy społecznej, który rozpatrzy wniosek i poinformuje cię o dalszych krokach oraz warunkach przyznania miejsca.

Skorzystanie z pomocy dziennego domu opieki zapewni tobie jako opiekunowi niezbędny odpoczynek, a bliskiej osobie – wsparcie ludzi, którzy są profesjonalnie przygotowani do sprawowania opieki. Kontakty z nimi będą aktywizować twojego podopiecznego dodatkowo do zajęć, które jesteśmy w stanie zorganizować tacie czy babci w domu. Sposobem na zapewnienie bliskiej osobie towarzystwa i wsparcia w trakcie dnia może być również pomoc wolontariuszy.

Instytucje opieki długoterminowej

Kolejnym rozwiązaniem jest powierzenie bliskiej osoby instytucji opieki długoterminowej. Jeśli twoja żona lub mama ze względu na stan zdrowia wymaga stałej  opieki  medycznej,  właściwym  miejscem  będzie zakład opiekuńczo-leczniczy. Skierowanie do niego może wystawić lekarz pierwszego kontaktu.

Jeżeli zaś bliska ci osoba potrzebuje stałej opieki, ale jej stan zdrowia nie wymaga interwencji lekarza – właściwym wyborem będzie dom pomocy społecznej. Skierowanie do niego wymaga złożenia pisem nego wniosku do ośrodka pomocy społecznej. Więcej informacji na temat systemu opieki w Polsce znajdziesz w pierwszym rozdziale poradnika Damy Radę „Jak opiekować się osobą przewlekle chorą w domu”.

Znajdź czas na wypoczynek

Większość godzin w tygodniu poświęcasz na zajmowanie się bliską osobą, jednak ten czas, który pozostaje ci dla siebie, wykorzystaj najlepiej jak potrafisz. Nie bagatelizuj nawet krótkich chwil i przerw, którymi dysponujesz w ciągu dnia. Odpoczywaj jakościowo.

Niezależnie od formy wypoczynku, którą preferujesz – spróbuj znaleźć na nią czas. To może być spacer, ćwiczenia fizyczne, lektura książki, odcinek ulubionego serialu lub rozmowa telefoniczna z przyjaciółką. Forma jest drugorzędna, ważne, żeby udało ci się znaleźć chwilę dla siebie.

Kiedy masz wolną chwilę, nie podejmuj od razu nowych obowiązków. Odpoczynek jest niezbędny dla twojego dobrego funkcjonowania, więc pozwól sobie na odprężenie. To niezwykle istotne, bo dopiero odcięcie się od spraw związanych z opieką pozwoli ci na pełną regenerację – zarówno fizyczną, jak i psychiczną. Dlatego mając wolny kwadrans, nie rzucaj się w wir segregowania prania, lecz pomyśl o sobie. Na co masz w tej chwili ochotę?

Gdy masz czas wolny – ciesz się nim

Zdarza się, że opiekunowie nie potrafią zapomnieć o swojej roli nawet wówczas, gdy mają ku temu sposobność. Dlatego gdy masz kilka wolnych minut, postaraj się pomyśleć o sobie i swoich potrzebach. Skup się na tym, co dzieje się tu i teraz – posłuchaj ulubionej piosenki, popatrz na pelargonie na balkonie, sięgnij po czasopismo, które lubisz. Niech czas wolny będzie twoją oazą, w której ładujesz akumulatory do pełna – koncentrując się tylko na sobie.

Umiejętność  odpoczywania  jest  bezcenna.  Opiekun,  który nie dba regularnie o siebie, narażony jest na wypalenie, obciążony większym ryzykiem chorób, a także mniejszą odpornością na stres. Jeśli krępuje cię odruchowa myśl, że troska o siebie to egoizm – pamiętaj, że twój odpoczynek służy nie tylko tobie, ale również twojemu podopiecznemu.