Komunikacja z chorym otępiennym

Źródłem wielu trudności w opiece nad podopiecznym z otępieniem jest pogarszanie się możliwości wzajemnego porozumiewania się. Z pewnością nie raz trudno było Ci zrozumieć czego potrzebuje osoba chora lub uzyskać niezbędne informacje dotyczące jej woli czy potrzeb. Wiele w takiej sytuacji może zależeć od zastosowania w praktyce wskazówek dotyczących komunikacji słownej i pozasłownej. W tej lekcji możesz dowiedzieć się na co szczególnie zwrócić uwagę w kontakcie z podopiecznym, tak by ułatwić sobie opiekę a podopiecznemu funkcjonowanie.

W miarę postępu choroby dochodzi do stopniowego pogarszania się zdolności porozumiewania się z otoczeniem. Chory zaczyna mieć kłopoty z wyrażeniem tego, co chciałby powiedzieć, zapomina nazwy przedmiotów, nie kończy zdań oraz wiele razy powtarza te same informacje.

Z upływem czasu chory wyraża się coraz mniej składnie, a opiekun musi domyślać się, o co chodzi chorej osobie. Przy próbie porozumienia się opiekun zauważa także, że nie jest rozumiany przez chorego. Nie otrzymuje odpowiedzi na zadawane pytania lub są one pozbawione sensu. Brak możliwości porozumiewania się jest trudny dla obu stron i może przeradzać się w obustronną frustrację. U chorego może wywoływać nadpobudliwość i agresję. Opieka nad chorym z otępieniem wymaga ogromnej cierpliwości, zrozumienia oraz umiejętności uważnego słuchania

Pamiętaj! W kontakcie z chorym dużą rolę odgrywa komunikacja niewerbalna, np. mimika oraz gesty, dotyk, uśmiech, które mogą wspomagać komunikat językowy lub nawet go zastępować.

Zasady komunikacji

Bardzo ważna w kłopotach z wypowiadaniem się jest stymulacja aktywności językowych, czyli zachęcanie do rozmowy na tematy przystępne dla chorego, np. wspomnienia z przeszłości.

Aby skutecznie porozumiewać się z chorym, przestrzegaj zasad, które mogą pomóc w komunikacji. Stwórz odpowiednie warunki do rozmowy, bez hałasu i nadmiaru bodźców, przy wyłączonym radiu i telewizorze, zamkniętych drzwiach lub oknie.

Rozmawiając, stań przed chorym (twarzą w twarz) oraz staraj się utrzymywać kontakt wzrokowy i dotykowy:

mów krótkimi, prostymi zdaniami w sposób łagodny, bez napastliwości i oznak gniewu, ale wyraźnie i dostatecznie głośno,
bądź ostrożny w odgadywaniu, co chory chciał powiedzieć i kończeniu za niego zdania,
bezpieczniej będzie wykazać się cierpliwością i pozwolić choremu skończyć myśl,
unikaj komentarzy typu „A nie mówiłam”, „Nie pamiętasz?”, „Już o to pytałeś”
używaj słownictwa, które jest dla chorego zrozumiałe, jednocześnie unikaj zdrobnień oraz sposobu mówienia charakterystycznego w kontakcie z dzieckiem,
kiedy w większej grupie osób chory jest zagubiony, ogranicz liczbę uczestników, zwłaszcza tych, których nie zna,
polecenia powtarzaj wielokrotnie, a jeżeli chory ciągle zadaje te same pytania, staraj się odwrócić jego uwagę,
pytania formułuj tak, żeby odpowiedz mogła się ograniczyć do słowa „tak” lub „nie” np. „Zjesz kanapkę?” zamiast „Co zjesz na kolację?” lub ograniczała wybór do 2 opcji, np. „Zjesz kanapkę z serem czy z szynką?”,
opowiadaj choremu o powtarzających się zdarzeniach i sytuacjach, aby ułatwić orientację w czasie i pomóc odnaleźć się w rytmie dnia, np. „Czas na kolację”, „Po obiedzie czas na spacer”,
wzmacniaj słowa gestem i mimiką, np. kiedy mówisz „usiądź”, jednocześnie wskaż ręką na fotel, gdy chcesz powiedzieć „nie wychodź”, w tym samym czasie przecząco ruszaj głową,
doceń wysiłek oraz starania chorego mimo braku dobrych wyników, nie odbieraj mu prawa do głosu i nie mów za niego,
zachęcaj chorego do aktywności językowej, okazuj zainteresowanie,
podtrzymuj rozmowę, ale staraj się nie przerywać,
możesz odwoływać się do znanych, utrwalonych tekstów, np. piosenek, wierszy.

ABC Komunikacji:

Pamiętaj, że chory nadal odczuwa różne emocje, nawet jeśli nie rozumie, co się do niego mówi. Zachowuj się więc tak, by chory nie stracił do siebie szacunku.
Nie dyskutuj o chorym, np. z lekarzem, w obecności chorego.
W trakcie rozmowy przypominaj choremu, gdzie jest, co się dzieje w danej chwili. Dzięki temu chory poczuje się bezpieczniej.
Staraj się wykonywać wszystkie czynności przy chorym o stałych porach – wprowadzenie rutyny zminimalizuje poczucie zagubienia.
Wszelkie zadania dla chorego dziel na małe, możliwe do zrealizowania etapy.
Jeżeli chory w czymś się myli, nie staraj się za wszelką cenę wyprowadzić go z błędu.